Ölüləri dirildir, insanları 500 il yaşadırlar

18 Aprel 2014 | Göndərən Almaz Həsrət

sonsuz həyat

Dünya alimlərinin 21-ci əsr çılğınlıqları baş döndürür. Azərbaycan insanı ona verilən ömrü necə başa vuracağının dərdini çəkərkən dünya elmində araşdırmalar, təcrübələr, sınaqlar bitib-tükənmək bilmir. Necə daha uzun yaşamaq olar? Ömrü 500 ilə qədər uzatmağın yolları nələrdir? Təsəvvür edin ki, 70-80 ilin dərdini çəkən bizlərin fonunda özünə 500 il arzulayanlar hansı üsulları kəşf ediblər? Ondan başlayaq ki, ABŞ-ın Kaliforniya ştatındakı Buk Yaşlılıq Araşdırmalar Universitetinin professorları genlərini dəyişdirdikləri Ceonorhabditielegans cinsli qurdların ömürlərini 5 dəfə artırmağı bacarıblar.

Alimlər qurdların genlərinə edilən dəyişiklikləri insanlar üzərində tətbiq edərək onların da ömrünü 5 dəfə uzadacaqlarını düşünürlər. Araşdırmanı aparan professor Pankaj Kapahi yaşlanma faktorunun yalnız genlərlə deyil, genlər arası əlaqədən asılı olduğunu deyib. Kapahi qurdların genlərini dəyişdirərək ömürlərinin uzadılmasının insanlara tətbiq edilməsini yeni dövrün başlanması kimi dəyərləndirir.

Məlumat üçün bildirək ki, şotlandiyalı alimlər də çox ucuz və zərərsiz bir təzyiq dərmanı ilə artrit xəstələrinin ağrılarını azalda biləcəklər. Mütəxəssislər dərmanı yaşı 70-dən çox olan 86 artrit xəstəsi üzərində təcrübədən keçirəcəklər. Bu isə o deməkdir ki, insanın ömrü də 5 dəfə uzana bilər, yəni 500 yaşa ümid etmək olar.

Qocalığın qarşısını 3 yolla almaq olar

Elm sübut edib ki, orqanizmin qocalığının qarşısını almaq olar. Bunun üçün 3 üsul var: krionika, klonlaşdırma, gövdə hüceyrələri. Krionika – insanın uzun müddətə dondurulması və bir əsrdən sonra donunun açılması, klonlaşdırılma – insanın ayrı-ayrı orqanlarının yetişdirilməsi və ya onun bütünlüklə “ehtiyat” oxşarını yaratmaq, gövdə hüceyrələri isə qocalığa qarşı ən perspektivli vasitədir.

Belə ki, xüsusi hüceyrələr hər bir insanın bədənində var. Orqanizmin istənilən hissəsini dəyişmək, yeniləşdirmək mümkündür, məsələn, bədəndə olan çapığı sağlam toxuma ilə əvəz etmək olar. Alimlər artıq ürək qapaqlarını yetişdirib, beyin toxumasının özünün gövdə hüceyrələrinin artıb-çoxalmasını təmin ediblər ki, bu insultdan sonrakı bərpa prosesinə kömək edir. Bundan başqa, orqanizmin öz hüceyrələrindən sprey hazırlanıb ki, bu da yanıqlar zamanı müalicə edir, bir sözlə, gövdə hüceyrələri orqanizmin qocalmış hüceyrələrini yeniləri ilə əvəz etməyə qadirdir.

Əlbəttə, orqanizmin özünü bərpa etmək xüsusiyyətlərinin də bu işdə əhəmiyyəti böyükdür. Əgər bu mexanizm öyrənilərsə və insan bunu idarə edə bilərsə, o zaman hər hüceyrə gövdə hüceyrəsi rolunu oynaya bilər və nəticədə tam illərlə fəaliyyətdə olmuş və ömrünü başa vurmuş orqanları yeniləri ilə əvəz etmək mümkün olacaq.

Krionika ilə hazırda insanın bədənini yalnız bir üsulla qocalmadan qorumaq olar. Bu, ölümə məhkum olunmuş bədəni xəstəlikdən və ölümdən qorumaqdır. O vaxta qədər ki, insan öz həyati vacib funksiyalarını bərpa edə, xəstəlikləri müalicə edə, qocalığa qalib gələ bilsin. Bunun üçün elə şərait yaradılmalıdır ki, insan bədəni mikroorqanizmlərin hücumuna məruz qalmasın. Bu isə maye azotun dondurulma temperaturu həddində olmalıdır (-196 dərəcə Selsi).

Beyni 9 min, bütün bədəni 25 min dollara dondurmaq olar

Hazırda dünyada bir neçə krioqoruma mərkəzləri var ki, onlardan biri də Rusiyadakı Kriorus Dondurulma Mərkəzidir. Bu mərkəz bir neçə variant təklif edir:

Pasiyentin beyninin klonlaşdırılması. Bu zaman beyin konteynerlə müddətsiz qorunmağa yerləşdirilir. Sözügedən prosedurun qiyməti 9 000 dollardır.

Bədənin bütünlüklə maye azot temperaturuna qədər dondurulması şərtləşdirilmiş vaxta qədər saxlanılır. Bu prosedur 25 000 dollardır.

ABŞ Krionika institutunda da dondurularaq saxlanılma mümkündür. Bu zaman isə Rusiya variantından istifadə edilir. Belə ki, bədənin hazırlanması və quru buz temperaturuna qədər dondurulması prosesi Rusiyada həyata keçirilir və bədən Amerikaya göndərilir. Bu isə daha bahadır – 49 000 dollar.

Yeddi dirilmə üsulu

“Forbes” jurnalı isə artıq bu sahədəki müasir texnikaların siyahısını hazırlayıb. Daha dəqiq desək, yeddi dirilmə üsulu… Bu üsullardan istifadə etməklə istənilən şəxs dirilə bilər.

Üsullardan birincisi bioprisutstvie adlanır. Qeorq Tremmel və Sixo Fukuxara Londonda Krallığın incəsənət kollecinin tələbəlidir. Onlar bir neçə il əvvəl ölmüş insanların qəbirdaşlarını onların dezoksiribonuklein turşusu tətbiq edilmiş ağaclarla əvəz etməyi təklif etdilər. Gənc alimlər sınaq üçün məhsuldarlığın simvolu kimi alma ağacını seçiblər. Onlar istisna etmirdilər ki, tətbiq edilmiş dezoksiribonuklein turşusu mərhumun klonlaşdırılması üçün gələcəkdə yararlı olacaq.

İkinci üsul bioprisutstviye (biopresence) adlanır. Elm, texnologiya və incəsənət sahəsində innovasiya layihələrinin dəstəyində ixtisaslaşdırılan NESTA təşkilatı onun reallaşmasına 35 000 avro ayırdı. Amma tezliklə aydınlaşdı ki, o daha böyük xərclər tələb edəcək. Ətraf mühitə tullamalar üzrə məsləhətçi komitə ACRE bildirdi ki, Tremmel və Fukuxaranın texnologiyasına görə, böyüdülmüş hər ağac dəqiq, həmçinin bahalı yoxlamanı tələb edəcək: komitənin nümayəndələri ondan əmin olmalıdırlar ki, bitkilər ətraf mühit üçün tamamilə təhlükəsizdir.

Başqa çətinlik ondan ibarət idi ki, belə bir ağacın yaradılmasının dəyəri 30 000 avro çox idi və yarım il ərzində hazırlanırdı. İnsanın yanağının iç hissəsini götürmək dezoksiribinuklein turşusunun nümunəsini ayırmaq, onu almanın tumunda yerləşdirmək və nəticədə torpaqda alışacaq olan şitili laboratoriyada böyütmək üçün məhz o qədər pul və vaxt tələb olunurdu. Hərçənd Tremmel və Fukuxaruya çoxlu sifarişlər olmadı və layihəni dayandırdılar ancaq bu sahədə tədqiqatlar davam edir.

Kriogen şaxtası – bu sahədə bilinən üçüncü üsuldur. Krionikinin əsas məqsədi tibbin öhdəsində olan orqanizmin bütün funksiyalarını bərpa etməyə icazə verən texnologiyalar, həmçinin ölüm səbəbilə xidmət etmiş zədələrdən qurtulmaq üsulları olana qədər insanın bədənini saxlamaqdır. Bu üsul da nanotexnologiyaların köməyi ilə bədəni uzun müddət saxlamağı özündə əks etdirir.

Fövqəlbəşərin yaradılması üsuluna keçək. Strateji ictimai hərəkatı “Rusiya-2045″ üçüncü minillikdə insanın təkamülünün planını təşkil etməyi öz üzərinə götürüb. Hərəkatın iştirakçıları güman edirlər ki, 2045-ci ildə bəşəriyyət əbədiliyi əldə edəcək. Bu qrafikə əsasən, 2015-ci ildə avatarın birinci nüsxəsi çıxmalıdır. Burada söhbət idarə etmə beyinlə və əsəb sistemi tərəfindən yollanan siqnalların köməyi ilə həyata keçiriləcək olan robotdan gedir. 2020-ci ildə süni bədənə beynin köçürülməsi üzrə birinci müvəffəqiyyətli sınaq olmalıdır və 2030-cu ildə süni beyin çıxacaq. Belə templə 2045-ci ilə insanlar şüuru bədən-holoqrama qarışdırmağı öyrənəcəklər. Bu halda yeni insan üstün qabiliyyətlərin bir neçəsinə sahib olacaq. Məsələn radioaktiv şüalanmanı və yüksəldilmiş temperaturları daşıya biləcək.

Dezoksiribonuklein turşusunun bankı da dirilmənin başqa növüdür. Bu gün insan klonlaşdırılması ilə bağlı ortada heç bir nümunə yoxdur. Buna səbəb texnoloji çətinliklərlə yanaşı, mənəvi-etik ziddiyyətlərdir. Bir sıra ölkələrdə insanın klonlaşdırılması qanunla qadağandır.

Amma insanın klonlaşdırılması sahəsində hazırlıqlar dayanmır və istisna edilməyib ki, gec-tez bu arzu reallaşacaq. Bunun üçün uyğun olan qoruğa dezoksiribonuklein turşusunun nümunəsini vermək lazımdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, dezoksiribinuklein turşusunun müasir bankları bir qayda olaraq öz xidmətlərini məhz sonrakı klonlaşdırma məqsədi ilə təklif etmir. Onlar həm də ictimai, siyasi və elmi fikir ayrılıqlarına görə bunu edir.

Bundan başqa, İsveçrə bankı 399 dollar dəyərindəki dezoksiribonuklein turşusunun xüsusi sığınacağında müştərilərinin dezoksiribonuklein turşusundan əlavə özündən sonra qoymaq istədikləri qiqabayt informasiyanı əbədi saxlamağı öhdəsinə götürür. Bu informasiya sənədlər toplusundan ailə şəkillərinə qədər ola bilər. Əlavə iki qiqabayt 199 dollara, dörd qiqabayt isə 299 dollar dəyərindədir.

Şüur da yüklənə bilərmiş. Bu üsulun mahiyyəti insan şüurunun kompüterə keçirilməsindən ibarətdir. Belə ki, qırılma müddətində yaşlı beyində təbii neyronlar ehtiyatı neyrokompyuterə surətlə əvəz olunacaqlar (onu həm də “neyroprotez” adlandırırlar) və orijinalın ölüm anına birləşdirilmiş ehtiyat beyin artıq onun funksiyalarını tamamilə təmin edəcək. Görünür ki, beyinin çox çətin qurğusu settleretikin yolunda əsas maneədir və burada neyronların miqdarı milyardlarla hesablanır.

Süni intellekt də üsullardan biridir. Bu üsul internet-bumun nəticələriylə süni intellektin texnologiyalarını birləşdirməyi təklif edir. Belə ki, məlumat yığımına yönəldilmiş sosial şəbəkələrdə, forumlarda, onlayn-gündəliklərdə vəfat edən tərəfindən qoyulmuş proqram yaradılmalıdır. Vəfat edənin intellektual portreti konkret şəxsiyyətin xüsusiyyətlərini daşıyır. Bu fikrin reallaşdırmalarının müvəffəqiyyətli olacağında əsas rolu mərhumun səmimiliyinin dərəcəsi oynayır. Axı bəziləri virtual dostlarıyla öz həyatını ən xırda təfərrüatlarıyla bölüşürlər, lakin başqaları şəbəkədə qapalı qalır və ya sadəcə aldadırlar.
Sensor kostyumu da Rusiya alimləri yaradıb. Bu üsul yazı və informasiya saxlanılması qurğularının yığımıdır və bu məlumatı insan hər gün orqanlarının, hisslərinin, habelə şüurlu reaksiyaların təsbitləri vasitəsi ilə alır. Güman edilir ki, alınmış kütləvi informasiyanı (infoteklər) rəqəmli daşıyıcılarda yazacaqlar və burada onlar əbədi saxlanıla biləcəklər. Növbəti mərhələ – neyrokompyuterin yaradılmasıdır. Nəticədə neyroçip bundan sonra ölmüşün şüurunun daşıyıcısı olacaq süni bədənə yerləşir.

Daxilimizdəki həkim robotlar…

Bütün bunlarla yanaşı, tezliklə insanın orqanizminin daxilində yaşaya bilən həkim-robotların hazırlanacağı da bildirilir. Onlar bütün zədələri aradan qaldırmağa və qarşısını almağa qadir olacaqlar. Nanotexnologiyanın köməyi ilə müalicə və profilaktika üçün bir neçə addım atılmalıdır: molekulyar həkim-robotlar hazırlanmalı, nanomaşınlarla işləyən nanokompüterlər hazırlamalı və insan bədənində olan bütün molekulların təsvirini aparmaq lazımdır. Başqa sözlə, atom səviyyəsində insan orqanizminin xəritəsini – sağlamlıq etalonunu yaratmaq ki, bunu da robotlar müdafiə edəcək. Alimlər hesab edirlər ki, bu məsələlər yaxın 30 il ərzində işlənib hazırlana bilər.

Alimlər aşkar ediblər ki, insan bədənindəki hüceyrələrdə onların yaşama müddətini tənzimləyən “bioloji saatlar” işləyir. Xromosomların uclarında olan telomerlər bu bioloji saatlardandır. Hüceyrənin hər bölünməsi ilə telomerlər qısalır. Onlar müəyyən ölçüyə qədər qısaldıqca hüceyrənin ölümünə gətirib çıxaran mexanizm işə düşür. Belə ki, xərçəng hüceyrələri – öz yaşama müddətini özləri tənzimləyirlər. Bu da onların qeyri-məhdud şəkildə bölünməsinə və qocalma prsesinə məruz qalmamasına imkan verir. Əgər sağlam hüceyrəyə DNT-nin xüsusi ardıcıllığı yeridilərsə, bu hüceyrə ölməyəcək. Alimləri düşündürən əsas məsələ isə həmin hüceyrələrin təhlükəsiz olmasıdır.

Qaynaq:  http://news.milli.az/health/258697.html